Onderzoek: De aardappel heeft de laagste milieudruk

De aardappel laat in vergelijking met pasta en rijst een zeer lage milieudruk achter. Dat blijkt uit cijfers van het Voedingscentrum. In een wereld waar ijskappen smelten en klimaatdoelstellingen niet worden gehaald, kijken consumenten met een kritische blik naar de footprint die een product achterlaat. In dit artikel worden alle feiten op een rijtje gezet om een helder beeld te krijgen van de impact van de aardappel op het milieu.

De aardappel bevat, net als pasta en rijst, enorm veel koolhydraten. Koolhydraten zijn noodzakelijk om het lichaam van energie te voorzien. Honderd gram gekookte aardappelen bevat gemiddeld 17 gram aan koolhydraten. Zowel rijst als pasta hebben gemiddeld 25 gram aan koolhydraten per 100 gram. Het voedingscentrum adviseert een volwassen mens ongeveer 200 gram koolhydraten per dag te nuttigen.

Waterschaarste

Op het gebied van watergebruik scoort de aardappel, in vergelijking met rijst en pasta, het best. Rijst heeft 1111 liter water nodig om een kilo te produceren, de aardappel 200 liter, berekende UNESCO. Daarnaast heeft de aardappel het voordeel dat niet alleen het eindproduct gegeten kan worden, zoals bij mais, rijst en tarwe. Een nog niet volgroeide aardappel kan gerust gegeten worden.

Het feit dat de aardappel zo weinig water nodig heeft, is met het oog op de toekomst misschien wel cruciaal. Het milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) berekende twee jaar geleden dat de vraag naar schoon drinkwater in 2030 veertig procent hoger zal liggen dan het aanbod. China lijkt daarop in te gaan spelen en kondigde niet lang geleden aan dat het de aardappelproductie van 100 miljoen ton naar 150 miljoen ton zal gaan verhogen. Dat is de helft (!) van de totale wereldproductie. Traditioneel wordt er veel rijst en tarwe in China geproduceerd. Met de koerswijziging naar de aardappel wil het land de impact die de productie van rijst en tarwe (voor noedels) op het milieu heeft, verlagen.

Lokaal

Aardappelen kunnen bijna overal ter wereld groeien. Dit zorgt ervoor dat lokale boeren de lokale markt kunnen bedienen: van Zuid-Afrika tot Polen en Canada tot China. Zodoende zijn er minder vrachtwagens, vliegtuigen en boten nodig om het gewas de wereld over te krijgen. In Nederland wordt gemiddeld acht miljoen ton aardappelen per jaar geproduceerd. Daarvan exporteert het één miljoen ton. Tweeënhalf miljoen ton wordt verwerkt tot chips en frieten. De rest, 4,5 miljoen ton, is voor de binnenlandse consumptie.

Koolhydraatrijke producten als rijst en quinoa worden op kleine schaal in Nederland geproduceerd, het grootste deel wordt nog altijd vanuit andere werelddelen per boot of vliegtuig naar Nederland verscheept. Durumtarwe, het basisproduct van pasta, groeit voornamelijk in het zuiden van Europa.

In Nederland kan op een hectare landbouwgrond 45 ton aardappelen worden geproduceerd. Rijst levert 6,5 ton per hectare op en durumtarwe 4 ton. De opbrengst per hectare is een belangrijke parameter voor de milieu-impact omdat een belangrijk deel van de milieu-impact van veel voedingsmiddelen wordt veroorzaak door de aanwending van meststoffen op de boerderij.

Kijkend naar de impact op het milieu van koolhydraathoudende producten, scoort de aardappel het beste. Koolhydraten zijn noodzakelijk voor een gezond en energierijk leven. In vergelijking met andere koolhydraatrijke producten zoals rijst en pasta, laat de aardappel zien het minste effect te hebben op het milieu. Heeft de aardappel dan alleen maar voordelen? Nee. Zo is er twee kilo aardappelen nodig om een kilo frieten te maken. De vraag is wat er met die kilo restafval gedaan wordt. Frieten in hun ‘jasje’ laten lijkt de beste oplossing. Tevens zitten in de schil de meeste vitaminen en vezels.

Hoeveel water is er nodig om voedsel te produceren?

Bron: UNESCO world water development report 2009

Calorieënindex per 100 gram

Bron: Nevo (stichting Nederlands Voedingsstoffenbestand)