Lombok staat bekend als het multiculturele hart van Utrecht. Lange tijd gold het als een voorbeeldwijk, waar de integratie behoorlijk vlekkeloos verliep en mensen met verschillende culturele achtergronden vredig naast elkaar woonden. De laatste twee jaar lijkt er sprake te zijn van iets meer overlast door hangjongeren en drugsdealers. Een dergelijke energieke wijk heeft een rustpunt nodig, een plek om verhalen te delen en ervaringen uit te wisselen. Die plek ís er en heet Kopi Susu, wat zoveel betekent als ‘koffie met melk’.
Sociale onderneming
Volgens Inês Vieira, de bedrijfsleidster van lunchcafé Kopi Susu, is juist voor deze naam gekozen vanwege de vermenging van culturen in de wijk met een Indonesische naam. Lombok is immers een Indonesisch eiland en de straten in de wijk zijn vernoemd naar plekken in de voormalige Nederlandse kolonie. “Sinds 2009 zijn we een café voor buurtbewoners. Het is een ontmoetingsplek en ook een sociale onderneming, waar zowel vrijwilligers als mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werken. Het geld wordt verdiend met de horeca; daardoor kunnen we culturele activiteiten aanbieden voor buurtbewoners.”
Steentje bijdragen
Inês is gedreven en heeft de kansen die zij heeft gekregen in Nederland met beide handen aanpakken. “Ik kom zelf uit Portugal, maar voel mij hier thuis. De cultuur past bij mij, net als de mensen. Op mijn manier wil ik een steentje bijdragen aan de samenleving, en dat doe ik hier in Kopi Susu. Er werken hier mensen die overspannen zijn geraakt, in een instelling zitten, jonge mensen die hun school niet af konden maken en ook vrijwilligers. Daarnaast werkt er altijd een betaald personeelslid. Iedereen is hier hetzelfde, gelijkwaardig… De een kan meer dan de ander, maar we helpen elkaar en beoordelen elkaar niet. Iedereen heeft ook een stem en kan activiteiten organiseren in het café.”
Diner voor een prikkie
Niet alleen voor de werknemers en vrijwilligers is het een mooie thuisbasis, ook voor veel buurtbewoners is Kopi Susu een plek die warm aanvoelt. “Iedereen is hier welkom, jong en oud, arm en rijk… De buurt is heel gemengd, niet alleen wat betreft de etnische achtergronden, maar ook op economisch vlak. Op zondagmiddag organiseren we de spelletjesmiddag, dat is bijvoorbeeld leuk voor gezinnen. Op maandag is dit een sociaal eetcafé, waar je voor zes euro een driegangendiner kunt krijgen. Dit wordt georganiseerd door Zinnenprikkels en de bedoeling is om mensen met een smalle beurs, maar ook buurtgenoten en studenten, bij elkaar te brengen.”
Subsidie is van belang
De horecafunctie is essentieel voor het voortbestaan van deze sociale onderneming, maar is dat voldoende? Inês: “We zijn afhankelijk van subsidie van de gemeente, maar dat kan ook niet anders. We bieden immers ook gratis workshops aan en organiseren iedere vrijdag een muziekavond. Daarnaast is er een intensieve samenwerking met ondernemers in de buurt. We halen ons brood bijvoorbeeld bij de bakker even verderop. Maar vergis je niet, onze horecafunctie is belangrijk voor de bedrijfsvoering, maar ook voor de wijk. Wanneer je door de wijk loopt, zie je dat een dergelijk lunchcafé er niet is. Als wij er niet waren, dan zou het aanbod behoorlijk eenzijdig zijn en zou er geen ontmoetingsplek voor buurtbewoners zijn. Door de bezuinigingen valt er namelijk al zoveel weg voor de mensen die het moeilijk hebben.”
Pionier met biologische en vegetarische kaart
Tegenwoordig speelt de horeca sterk in op de toenemende vraag naar bio en duurzaam. Kopi Susu blijkt één van de pioniers op dat gebied te zijn. “Tien jaar geleden bedachten we al dat we alleen maar biologisch en vegetarisch wilden koken en dus absoluut geen vlees op de kaart te voeren. Zes jaar geleden deden we ook de ‘gewone cola’ de deur uit en stapten we over op fritz-kola, dat duurzamer wordt geproduceerd. Niemand kende het toen en regelmatig werd er gevraagd naar ‘echte’ cola. Wat betreft de introductie van enkel vegetarisch waren we te vroeg, in ieder geval te vroeg voor de wijk. Het kostte ons geld, waardoor we toch concessies hebben moeten doen. Het beeld van ons lunchcafé was dat van een café waar je ‘rare producten kreeg geserveerd door rare mensen’. Veel buurtbewoners denken ook dat hier alleen maar vrijwilligers werken, wat dus niet zo is. Dat stigma blijft wel aan onze zaak kleven. Jammer, want ik wil juist professionaliseren en nieuwe dingen bedenken en uitvoeren. We serveren tegenwoordig trouwens wel kip, maar die is biologisch en ook de huisgemaakte bio gehaktballetjes zijn populair. Onze linzensoep is beroemd in de wijk, het broodje met Indische pittige tempeh is fantastisch en de sinaasappeltaart met amandel is gluten- en lactosevrij. We houden op onze eigen manier vast aan onze idealen.”
Externe keuken
Nadeel van deze locatie is echter wel het ontbreken van een goede keuken. Hoe wordt dat opgelost? “We hebben een grote keuken op een andere locatie. Eén keer per week kook ik alles en daarna vries ik het per portie in. Dat is uiteindelijk wel handig, aangezien er zo totaal geen verspilling is. Anderzijds heb je als gast niet het gevoel dat hier echt gekookt wordt en dat alles vers is. Die ‘ping’ van de magnetron roept toch het beeld op dat het eten minder van kwaliteit zou zijn, wat absoluut niet het geval is. Op de kaart staat ook de mini-barbecue, waarbij een worstje wordt geflambeerd met alcohol. Dat is een Portugese traditie. Zelf kom ik uit Portugal, dus dit gerecht komt uit mijn koker. Daarnaast doen we veel met de Indische keuken, vanwege het feit dat dit de Indische buurt is. We adverteren trouwens niet echt veel met de vega gerechten; de buurt is er toch nog steeds niet klaar voor.”
Crisis
Het aanbieden van bio bleek lastig tijdens de crisis. “Ja, dat heeft ons wel wat last opgeleverd”, zegt Inês. “Mensen hadden een tijdlang niet de financiële mogelijkheden om meer uit te geven aan biologische producten, maar nu zit er wat meer leven in. Dat merk ik wel. Een broodje biologische kip met een prijskaartje van 6 euro 75 bleek vaak te duur voor onze doelgroep, terwijl dat nu niet meer het geval is. Gelukkig verhuren wij onze keuken ook aan andere horecabedrijven en wordt de achterruimte verhuurd voor feesten en partijen, dat is een extra bron van inkomsten. Ik zie wel dat Kopi Susu steeds meer vorm krijgt, het is echt een zaak voor iedereen, een zaak die bovendien zeven dagen per week open is. Op die manier kan de buurt er optimaal van genieten.”
